Celtycka włócznia z Dalj

Grot z grobu LT11, 
Zvonimirovo [2]

W notce o postaci Celta pokazywałem grot włóczni z grobu LT 11 (po prawej). Grot ten już zamówiłem i niebawem będę mógł się nim pochwalić... więc to dobry moment, by uzupełnić zestaw o kolejny grot, teraz już "bogatszy" niż pokazany tutaj minimalistyczne zakończenie włóczni 😉.

Punkt wyjścia jest taki sam, jak poprzednio: Bałkany, grupa Mokronog faza IIB, czyli La Tene C2, czyli przełom III i II wieku p.n.e. Kwestią otwarta jest oczywiście dokładne datowanie

W poniższym opisie posługiwać będę się typologią grotów włóczni, którą zaproponował Ivan Drnić [1] dla terenów rzymskiej Pannoni, czyli dosyć dobrze pokrywającymi się z interesującym mnie terenem. 

Dzięki dosyć spójnej typologii łatwo możemy wyeliminować większość typów ;) jak widzimy w poniższej tabeli pozostaje nam w zasadzie do wyboru tylko grot typu 1.1 albo 1.2. Jest to spore ograniczenie, bo większość zdobionych egzemplarzy to szerokie, liściaste groty typu 1.3 albo też późniejsze groty typów 2 i 3... może kiedyś 😉.

Chronologia typów grotów włóczni. Za [1].

Grot włóczni z
grobu ciałopalnego z
Dalj w Chorwacji

Póki co wybrałem do rekonstrukcji grot w typie  1.2 - zabytek z pochówku w Dalj w Chorwacji [3]. Od Zvonimirova stanowisko to dzieli jakieś 130 kilometrów i najpewniej kilkadziesiąt lat. Grot znaleziony został w grobie ciałopalnym, wraz z m.in. mieczem, i nożem. Cały pochówek, jak rozumiem, datowany jest na La Tene C1, czyli nieznacznie wcześniej niż moje założone C2, aczkolwiek włócznie w typie tej z Dalj występują w C2 (jak i w sumie całym późniejszym okresie trwania kultury Lateńskiej).

Grot włóczni z Dalj (pokazany po lewej) ma kształt liściasty (określany jako liść laurowy) z wyraźnie zaznaczonym żebrem na środku całego grotu, co jest typowe dla przedstawicieli typu 1.

Na tulei grotu znajduje się wycięty (dłutowany?) wzór dekoracyjny. Wykonany jest on w Węgierskim Stylu Mieczowym (HSS), znanym z m.in. szeregu pochew mieczowych z terenu Węgier. W przypadku dekoracji tej tulei wzór jest jednakże bardziej "trójwymiarowy" z uwagi na większą grubość zdobionego materiału niż blacha pochwy miecza.

Grot został rytualnie zabity przed złożeniem do grobu poprzez złożenie jego liściastej części na pół.

Niestety ani Szabó ani Drnić nie podają wymiarów grotu. Najprościej jest je oszacować estymując jego długość na podstawie analogicznych zabytków tego typu. Drnić pokazuje w swojej pracy [1] pięć przykładowych włóczni typu 1.2 (rys poniżej). Każdy z nich, na szczęście, ze skalą, co pozwala oszacować ich długości na, odpowiednio (od lewej) 36 cm, 50 cm, 50 cm, 17 cm i 54 cm. Wspólnym wymiarem, we wszystkich zaprezentowanych grotach jest natomiast średnic osady - ok. 20 mm. Zakładając taką szerokość drzewca, to grot z Dalj powinien mieć około 37 cm długości, co czyni już go sporym grotem, aczkolwiek nie największym spośród przedstawicieli typu 1.2. Przyjmijmy zatem taką długość, jako że dobrze wpisuje się w przedstawiony typ.

Groty włóczni typu 1.2 [1].

Dodatkowo, pokazane powyżej groty są doskonałym punktem odniesienia do rekonstrukcji kształtu grotu z Dalj, który został przed złożeniem do grobu zabity. Szczególnie wartościowe są przekroje pokazujące kształt środkowej ości.

Teraz pozostaje tylko znaleźć rzemieślnika, który podejmie się tego wyzwania 😀.

[1]  Ivan Drnić, "La Tène spearheads from south-eastern Pannonia and the northern Balkans: typology, chronology, ritual, and social context" BUFM 79 (2015).

[2]  Marko Dizdar, "Grave LT 11 from Zvonimirovo - an example of double La Tene Burial", Opvscvla Archaeologica, 28 (2004).

[3]  Miklós Szabó, Éva F. Petres, "Decorated weapons on the La Tene Iron Age in the Carpathian Basin", Inventaria Praehistorica Hungariae 5 (1992)