Robe/tunika z kapturem część 1

W ramach wyzwania rzuconego sobie w poprzednim poscie rozpoczynamy analizy co kto ma na sobie z pasterzy. Na pierwszy ogień - dosyć nietypowy ciuch, a mianowicie robe(?) z kapturem (frag. obrazu po prawej stronie). Obiegowa opinia jest taka, że ubrania z integralnym kapturem nie występowały do, w zasadzie, XVII wieku z jednym tylko wyjątkiem w postaci gardecorps, czyli surkotu podróżnego (pokazanego na ilustracji poniżej).

"Liber ad Honorem Hugusti" 1194 r
Ryszard Lwie Serce w stroju podróżnym

Zasadniczych kwestii pozostaje teraz kilka: co z integralnym kapturem działo się od XII/XIII i jak szyć ciuch pokazany na obrazie Hugo van der Goesa po lewej? Postaram się odpowiedzieć na oba te pytania.


Po pierwsze chciałbym zastanowić się nad datowaniem (szczególnie nad najwcześniejszym pojawieniem się) ubrań z integralnym kapturem.

The Hague, KB, 76 G 14 fol. 49r
Hours of the Virgin: Terce, ok 1400 r.

 W tle miniatury z Godzinek Maryi Dziewicy, datowanych na ok 1400 rok, w scenie gdy Duch Święty ogłasza Narodzenie Pańskie pasterzom widać pasterza (ten w niebieskim) w tunice z widocznym kapturem. Brak kryzy kaptura, oraz jednolity kolor tego elementu świadczy, że jest to element integralny z tuniką. Szkoda, że nie widać jej od przodu - ciekawe jak była zapinana. Na pierwszym planie widać pasterza w krótkim płaszczu - to kolejny, dosyć charakterystyczny dla tej grupy zawodowej element ubioru.




Dalej mamy dwa przedstawienia pochodzące z Godzinek z Bedford datowanych na ok 1420 rok. Na pierwszym (po lewej) widzimy w tle i w okolicy stajenki pasterzy którzy przyszli obejrzeć Boże Narodzenie. Na drugim przedstawieniu (po prawej) widoczni są pasterze w podobnej scenie jak w przypadku poprzednich godzinek.

Godzinki z Bedford, 1410 - 1430 r.

Znowu widoczne są, szczególnie na ilustracji po prawej stronie, tuniki z integralnymi kapturami, a po lewej stronie dodatkowo krótki płaszczyk z integralnym kapturem. Tego rodzaju płaszcze z integralnym kapturem przewijają się w zasadzie od XIII wieku (płaszcz bardzo bardzo krótki, w zasadzie duża kryza) do normalnej długości płaszcza widocznego w Godzinka Księcia de Berry (ok 1410 r) czy Francuskiej Księdze Godzinek (1425 - 1450):

Godzinki Księcia de Berry, 1410 r	Francuska Księga Godzinek 1420-1450	Nieznany manuskrypt

No ale długie płaszcze to na boku. Interesują nas bardziej tuniki i robe z integralnym kapturem. Na obrazku po prawej stronie, powużej, oprócz płaszcza z kapturem na pasterzu na pierwszym planie widoczny jest na drugim planie pasterz w czymś co wygląda jak tunika z integralnym kapturem - nie widać kryzy, kolor się zgadza, ale niestety detale schowane są pod płaszczem.

Nie tylko pasterze korzystali z tego rodzaju ubiorów, bo widuje się także na marynarzach, jak u Memlinga (1488 r, po prawej). Ubiór ten przewija się oczywiście także u pasterzy nadal, tak jak widać u van der Goesa na samej górze.

Podsumowując ubiór taki - w wersji nierozpinanej przynajmniej - występuje u pasterzy i innych osób wystawionych na niekorzystne warunki pogodowe, zasadniczo przez cały XV wiek. Genezy tego ubioru można upatrywać w gardecorpsie - surkocie podróżnym - używanym od XII w. do XIV w. W kolejnej notce spróbujemy zastanowić się nad krojem, opierając się o zachowane zabytki tekstylne kapturów i (szeroko pojętych) tunik, pod kątem rekonstrukcji ubrania pokazanego na fragmencie tryptyku van der Goesa.

P.S. Od tej notki wprowadziłem większą ilość tagów, bo od momentu kiedy rekonstrukcja jest tutaj główniejszym tematem to pojedynczy tag przestał pełnić swoją rolę. W najbliższej przyszłości będę edytował przynajmniej część starszych notek i dostosowywał do wprowadzonego systemu.