Nowy projekt, nowe wyzwania - wczesne średniowiecze - grób 15 z Pnia, część I

Jako, że realizacja innych projektów idzie mi tak dobrze i nadal mam pieniądze na jedzenie 🤣 postanowiłem zabrać się za kolejny okres. Tym razem padło na wczesne średniowiecze - jakiś czas temu uszyłem sobie zestaw ciuszków na to datowanie, ale oczywiście ich już nie mam - poszły w świat. Tak więc czas na nowe, lepsze (no przez ostatnie 7 lat trochę się o szyciu historycznych ciuchów nauczyłem). W międzyczasie też nauczyłem się więcej rzeczy o samej historii i archeologii, na rynku ukazało się trochę fajnych publikacji... więc czas zabrać się na to na poważnie.

Cmentarzysko w Pniu, wraz z zaznaczonymi
grobami wczesnośredniowiecznymi za [1]

Na warsztat biorę zatem bardzo ciekawie zapowiadający się pochówek z Pnia (grób 15). Jest to grób, identyfikowany jako komorowy, datowany na II połowę X w. - początek XI w. Posiada on dosyć dobrze opracowane wyposażenie, w tym toporek tauszowany srebrem i miedzią, od którego wszystko się zaczęło (dzięki Ligi!). Wyposażenie grobu jest całkiem ciekawe, ale nie nazbyt (z mojego, XXI-wiecznego punktu widzenia) bogate. Prezentuje się następująco [1,2]:

• Nóż żelazny,
• Osełkę z fyllitu,
• Topór żelazny, tauszowany srebrem i miedzią,
• Niezdobioną misę brązową,
• Wiadro okute żelaznymi taśmami,
• Czerpak drewniany,
• Talerz drewniany,
• Fragment tkaniny jedwabnej.

Plan Grobu 15 z Pnia na
poziomie szkieletu. a) topór żelazny,
b) wiaderko, c) misa brązowa,
d) nóż żelazny oraz osełka. za [3]

Sam grób prezentuje się całkiem 'imponująco'. Grób ma wymiary 340 cm x 190 cm; zachowały się ślady oblicowania ścian oraz zadaszenia, najpewniej wykonanych z dębiny w konstrukcji zrębowej [2]. Pochowany w grobie został mężczyzna, w wieku określonym jako maturus (hehe, to w sumie ja  - 100% koszer). Zmarły złożony został w grobie na marach - komora grobowa nie była wyposażona w dno. Komora grobowa wyposażona była w dach, zamocowany do ścian z pomocą drewnianych kołków. Miejsce pochówku otoczone było, w większej odległości, palisadą drewnianą (lub rowem/wkopem) o szerokości około 35 cm, której ślady odkryto w toku późniejszych badań. Do czasów współczesnych zachowały się ślady konstrukcji od zachodu (ok 6 metrów) i południa (ok 8 metrów), które zadokumentowane zostały podczas prowadzonych tam prac wykopaliskowych [1].

Niezależnie od interpretacji samego zjawiska grobów komorowych, z pewnością mamy do czynienia z pochówkiem osoby majętnej. Nie chcę się wdawać w dyskusję na temat proweniencji grobów komorowych, bo nie mam do tego żadnych podstaw, sam jestem zainteresowany rozwojem wiedzy w tym zakresie, ponieważ w ostatnich latach interpretacja tego zjawiska bardzo szybko ewoluuje.

W kolejnych odsłonach tej notki chciałbym spróbować opisać poszczególne elementy wyposażenia z grobu, podobnie jak czyniłem to zabytkami z grobu LT11 w Zvonimirovie. Znacznie ułatwia mi to ogarnianie wszystkich materiałów etc - zamiast trzymać dużą ilość publikacji czy własne opracowania w PDFach na dysku, mam jeden dokument, w dodatku w chmurze, więc każdy może od razu obsmarować moje bzdury 😁.

[1]  A. Drozd, A. Janowski, D. Poliński, "Wczesnośredniowieczne groby komorowe na cmentarzysku w Pniu koło Bydgoszczy (badania 2005 - 2007)", Acta Archeologica Pomeranica III, 2009.

[2]  J. Bojarski, W. Chudziak, T. Kozłowski, L. Reitsema, "Wczesnośredniowieczne groby komorowe z ziemi chełmińskiej" w. "Pochówki w grobach komorowych na ziemiach polskich w okresie wczesnego średniowiecza" red. D. Błaszczyk, D. Stępniewska, 2016.

[3]  A. Drozd, A. Janowski, "Wczesnośredniowieczny topór inkrustowany z miejscowości Pień na ziemi chełmińskiej" w: "Wojskowość ludów Morza Bałtyckiego", red. M. Bogacki, M. Franz, Z. Pilarczyk, 2007.